Του Μάριου Ιεροπούλου | Οικονομικός Σύμβουλος/Σύμβουλος Αφερεγγυότητας-Εκκαθαριστής (MBA,Kingston, UK)

Από τον περασμένο Φεβρουάριο μέχρι σήμερα, διάβασα αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν αύξηση στο συνολικό ποσοστό των χονδρικών πωλήσεων με πίστωση. Η αύξηση του πληθωρισμού (δυστυχώς δεν ήταν προσωρινή όπως αρκετοί προέβλεψαν) ανάγκασε τις Κεντρικές Τράπεζες (ΚΤ) να αναθεωρήσουν και να σκέφτονται την αύξηση των επιτοκίων, κάτι που αν συμβεί, αναμένεται αύξηση του αριθμού πτωχεύσεων/εκκαθαρίσεων για το 2022-2024. Οι επιχειρήσεις πρέπει να λάβουν υπόψη τους τις συγκεκριμένες ενδείξεις και να προβούν σε μέτρα για την προστασία τους.

Η Διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας πρόσφατα άφησε ξεκάθαρα να νοηθεί άλλωστε ότι αναμένονται αυξήσεις μετά το καλοκαίρι.

H αύξηση των επιτοκίων, φαίνεται αρκετά πιθανή και από τις αξιολογήσεις αιτητών δανείων τραπεζικών ιδρυμάτων (ΤΙ) των τελευταίων 2μηνών, αφού με αυτόν τον τρόπο θα συγκρατηθεί ο πληθωρισμός. Τα ΤΙ, κατά την εξέταση νέων αιτήσεων δανεισμού, κάνουν σενάρια αύξησης των καθορισμένων δόσεων, στη βάση αύξησης επιτοκίων κατά 2,00%, εξετάζοντας αν οι δανειολήπτες θα μπορούν να ανταποκριθούν με τα εισοδήματα που έχουν.

Η δυσκολία των ΚΤ να αυξήσουν τα επιτόκια βρίσκεται στο γεγονός της αύξησης τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου χρέους (από 2016 και μετά) αφού επιπρόσθετη αύξηση των επιτοκίων θα επιφέρει αύξηση στις πτωχεύσεις και στην ανεργία. Από την άλλη, αν δεν τα αυξήσουν, ο πληθωρισμός θα συνεχίζει να αυξάνεται και θα μειώνεται το διαθέσιμο εισόδημα και η αγοραστική δύναμη. Αυτοί που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι οι χαμηλόμισθοι αφού όλο τους το εισόδημα θα ξοδεύεται σε είδη πρώτης ανάγκης και στην ενέργεια που καταναλώνουν.

Επίσης, η αύξηση των επιτοκίων θα επηρεάσει και τα μεσαία εισοδήματα, μειώνοντας περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα τους (ήδη αυξημένο κόστος ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.λπ.) για είδη πρώτης ανάγκης/διατροφής. 

Ας δούμε το ακόλουθο παράδειγμα για τετραμελή οικογένεια:

• Οικογενειακό εισόδημα (δυο γονείς) €2,500, 2 παιδιά κάτω των 14 ετών, διαμονή σε διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων με δόση οικιστικού δανείου €500 μηνιαίως, και οικιστικό δάνειο ύψους €120,000, με σημερινό επιτόκιο 2,00% και 25 χρόνια αποπληρωμής.
• Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω δεδομένα, το διαθέσιμο εισόδημα (προ-covid, δηλ. 2019) ήταν €460 μηνιαίως, λαμβάνοντας υπόψη τα Λογικά Έξοδα Διαβίωσης (ΛΕΔ) όπως καθορίζονται από την Υπηρεσία Αφερεγγυότητας. Το διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων, για θέρμανση (τον χειμώνα) και κλιματισμό (το καλοκαίρι), και αναλόγως των σωμάτων θέρμανσης και κλιματισμού που διαθέτει, χρειαζόταν μέχρι τέλη του 2021 περί τα €180 μηνιαίως. Οι τελευταίοι τρείς μήνες απέδειξαν ότι το €180 αυξήθηκε σε €272.
• Με τις αυξήσεις στο κόστος ενέργειας, διακίνησης και ειδών πρώτης ανάγκης που ήδη υφίστανται, αν γίνει αύξηση 2% στο επιτόκιο του οικιστικού δανείου τους, το διαθέσιμο εισόδημα θα μειωθεί από €460 σε €225 αφού η δόση του οικιστικού δανείου θα αυξηθεί από €500 σε €633 (αύξηση €133). Το σενάριο αλλάζει, αν γίνει αίτηση αναδιάρθρωσης & μείωσης δόσεων για αύξηση της περιόδου αποπληρωμής, εφόσον το επιτρέπει η ηλικία των δανειοληπτών.
• Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος της πιο πάνω οικογένειας κατά €235 θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις, αφού κάτι πρέπει να στερηθούν. Αυτό μπορεί να είναι μια οικογενειακή εκδρομή, ή μια έξοδος σε εστιατόριο ή αναβολή π.χ. αλλαγής αυτοκινήτου κ.α. Αν υπάρχουν διαθέσιμες καταθέσεις, καλό είναι να χρησιμοποιηθούν για μείωση χρέους, όπου σε συνδυασμό με αναδιάρθρωση δανείου θα έχουν σαν αποτέλεσμα χαμηλότερο χρεωστικό υπόλοιπο.

Οι πιστωτές, από την άλλη, για να μην αντιμετωπίσουν σοβαρή μείωση στον κύκλο εργασιών τους, θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν τις χρεώσεις τους π.χ. σχολεία-δίδακτρα, υπεραγορές-μείωση % κέρδους κ.λπ.

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση κατά πόσο πρέπει ή όχι κάποιος να κάνει αίτηση αναδιάρθρωσης/μείωσης δόσεων επειδή η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και η τεκμηρίωση σημαντική. Ενημερωτικά αναφέρω ότι για φυσικά πρόσωπα, υπάρχει διάκριση μεταξύ δημόσιων (ΔΥ) και ιδιωτικών υπαλλήλων (ΙΥ). Οι ΔΥ μπορούν να αιτηθούν για επιμήκυνση της αποπληρωμής του οικιστικού δανείου μέχρι και το 70ο έτος της ηλικίας τους, ενώ οι ΙΥ μέχρι το 65ο έτος ηλικίας. 

Ακολούθως, για νομικά πρόσωπα είναι απαραίτητο να παρουσιάζονται πρόσφατα ελεγμένοι λογαριασμοί, ακόμα και αν αποπληρώνεται κανονικά το δάνειο της εταιρείας.  Χωρίς πρόσφατα ελεγμένους λογαριασμούς θα αντιμετωπίσετε αρκετές δυσκολίες στο αίτημα αναδιάρθρωσης/μείωσης δόσεων, λόγω των εποπτικών ή/και εσωτερικών κανονισμών των ΤΙ. Για τα ΤΙ, βιώσιμο δάνειο ή βιώσιμη αναδιάρθρωση, σημαίνει κερδοφορία, θετικά ίδια κεφάλαια και EBIDTA (earnings before interest, depreciation, tax, amortization) τα οποία υποστηρίζουν την αποπληρωμή συνόλου τόκων και δόσεων. Αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από προβλέψεις ταμειακών ροών τουλάχιστον δυο ετών (αρνητικού και συντηρητικού σεναρίου) λαμβάνοντας υπόψη τις εκάστοτε τρέχουσες συνθήκες. Πόσες εταιρείες μπορεί να πληρούν αυτά τα κριτήρια?

Τον περασμένο χρόνο δόθηκαν κίνητρα επιχορήγησης επιτοκίου των νέων στεγαστικών δανείων. Η επιδότηση τελειώνει σε 2-3 χρόνια. Μετά τι γίνεται;